Пекинде адам укуктарын өнүктүрүү боюнча «Кытай – Борбордук Азия» – 2023 форуму өттү
September 13, 2023, 08:04
12-сентябрда Пекинде
адам укуктарын өнүктүрүү боюнча «Кытай – Борбордук Азия» – 2023 форуму өттү. Иш-чара
Адам укуктарын өнүктүрүү боюнча
Кытай фондунун калкасы астында өттү, ал эми анын түздөн-түз уюштуруучусу КЭРдин чет тилдердеги адабиятты басып
чыгаруу жана таратуу иштери боюнча башкармалыгынын Европага жана Азияга уктуруу борбору («Жэньминь хуабао» басылмасы) болду. Жолугушуунун
темасы «тилке жана жол – адам
укуктарын өнүктүрүү жана прогресси демилгесин биргелешкен ишке
ашыруу» болуп калды.
Жогорку
кызматтагы меймандардан иш-чарага КПК БКнын Пропаганда бөлүмүнүн башчысынын орун басары Ван Ган, Адам
укуктарын өнүктүрүү боюнча Кытай фондунун башкармалыгынын вице-төрагасы
Ван Гоцин, КЭРдин
чет тилдердеги адабиятты басып чыгаруу жана таратуу иштери боюнча башкармалыгынын
начальниги Ду
Чжаньюань, Шанхай кызматташтык уюмунун (ШКУ) башкы катчысы Чжан
Мин, Азиядагы өз ара аракеттенүү жана ишеним
чаралары боюнча кеңешменин
(АӨИЧК) башкы катчысы Кайрат Сарыбай, «Роза Отунбаеванын демилгеси» эл аралык
коомдук фондунун аткаруучу директору Догдургуль Кендирбаева катышты жана сөз сүйлөдү.
Бардыгы болуп
форумга 100 адам: Кытайдан, Казакстандан, Кыргызстандан, Тажикстандан, Түркмөнстандан,
Өзбекстандан жана башка өлкөлөрдөн эксперттер, илимпоздор, ЖМКнын жана аналитикалык борборлордун өкүлдөрү, жаштар катышты.
КПК БКнын
Пропаганда бөлүмүнүн башчысынын орун
басары Ван Ган сөз
сүйлөдү
Ван Ган биринчи
«Кытай – Борбордук Азия» саммити Кытай менен Борбордук Азиянын ортосундагы
өз ара аракеттенүүдө жаңы доорду ачты, багытты көрсөттү, бай мазмунду
берди, Кытайдын жана дүйнөнүн ушул маанилүү регионундагы мамлекеттердин ортосунда адам укуктары жагынан кызматташтык үчүн
кеңири мейкиндикти ачты деп белгиледи. Баяндамачы буларды белгиледи: Саммиттин үзүрүн пайдалануу, Кытайда жана Борбордук Азия мамлекеттеринде
адам укуктарын өнүктүрүүдө жаңы ийгиликтерге
жетишүү үчүн кызматташтык духун улантуу жана биргелешип иштөө, биздин өлкөлөрүбүзгө
жана элдерибизге көбүрөөк пайда алып келүү керек. Ал төмөнкүдөй үч
сунушту алдыга койду: биринчиден, адам укуктары жагынан кызматташуу үчүн «Жибек
Жолу духун» ишке ашыруу жана кызматташтык үчүн маданий күчтөрдү топтоо;
экинчиден, адам укуктары чөйрөсүндө өз ара аракеттенүүнүн практикалык потенциалын ачык көрсөтүү максатында коммуникациянын жана тажрыйба алмашуунун
интенсивдүүлүгүн арттыруу; үчүнчүдөн, жаштарга карата алда
канча ачык болуу жана ошонун өзү менен адам
укуктары жагынан кызматташтыктын потенциалын арттыруу.
Адам укуктарын өнүктүрүү боюнча
Кытай фондунун башкармалыгынын вице-төрагасы Ван Гоцин сөз сүйлөдү
Ван Гоцин
буларды белгиледи: Адам укуктарын өнүктүрүү боюнча
Кытай фонду адам укуктарын өнүктүрүү боюнча «Кытай
– Борбордук Азия» форумун өткөрүү демилгесин көтөрүп чыкты, бул ушул
платформанын жардамы менен карапайым адамдардын
акыл-эсин жана жүрөктөрүн жакындатууга жетишүү, түшүнүүнү жана өз ара ишенимди
тереңдетүү, Кытай менен Борбордук Азиянын ортосундагы
мамилелерде прогресске жетишүү үчүн зарыл. Мындай иш-чара
«Тилкелерди жана жолдорду» биргелешип жогорку сапатта курууну тездетүүгө жана бүткүл
дүйнөдө адам укуктарынын чөйрөсүн өнүктүрүүгө көмөктөшүүгө тийиш. Андан соң Ван Гоцин предметтик изилдөөлөрдө кызматташуу,
коомдук байгерлик чөйрөсүндө эл аралык кызматташтыкты арттыруу, гуманитардык алмашууну
ыкчамдатуу жана ошону өзү менен Борбордук Азия өлкөлөрүндөгү достор менен байланышты
чыңдоо жана алмашуу менен кызматташтыкты кеңейтүү үчүн тараптар пайда болгон мүмкүнчүлүктү пайдаланат
деген үмүтүн билдирди.
КЭРдин чет тилдердеги адабиятты басып чыгаруу жана таратуу иштери боюнча башкармалыгынын
начальниги Ду
Чжаньюань сөз сүйлөдү
Ду Чжаньюань өз сөзүндө адам коому бардыгына
адам укуктарын пайдалануу мүмкүнчүлүгүн
камсыз кылууга чарчап-чаалыкпастан умтулууда деп айтты. Дүйнөнүн бардык өлкөлөрүнүн, анын
ичинде Кытайдын жана Борбордук Азия мамлекеттеринин биргелешкен күч-аракеттери да ушуга багытталган. Ал биринчи кезектеги милдет катары өнүктүрүүгө укукту сактоо жана өнүктүрүү идеясын даңазалоону улантуу канчалык маанилүү
экенин баса белгиледи. Андан
соң Ду Чжаньюань кызматташтык жана практикалык өз ара аракеттенүүнүн андан ары тереңдетүү аркылуу өнүктүрүүгө көмөктөшүү зарыл деп эсептээрин белгиледи.
Тең укуктуу диалог аркылуу цивилизациялардын ортосундагы
өз ара
окутууну кубаттоо жана адамдардын
ортосундагы байланышты андан ары чыңдоо керек. Келечекте КЭРдин
чет тилдердеги адабиятты басып чыгаруу жана таратуу иштери боюнча башкармалыгы
мекемелер жана адамдар менен, анын ичинде Борбордук Азиядагы адамдар менен
кызматташтыкты тереңдетүүнү улантып, ошонун өзү менен гуманитардык алмашууну жана
өз ара окутууну чыңдайт, ошондой эле бүткүл дүйнөдө адам укуктарынын ишин үзгүлтүксүз өнүктүрүүгө көмөктөшөт.
Шанхай кызматташтык уюмунун (ШКУ) башкы катчысы Чжан
Мин видео байланыш боюнча сөз сүйлөдү
Чжан Мин видео
кайрылуусунда соңку 22 жылда ШКУ коопсуздукту камсыз
кылуу аркылуу адам
укуктарын коргоп калды жана өнүктүрүү аркылуу адам укуктарын алга
илгерилетти деп белгиледи. «Биз региондо адам укуктарын өнүктүрүү үчүн туруктуу жана жагымдуу чөйрөнү
түздүк. Ошондой эле ШКУ зор адилеттүүлүккө, калыстыкка, сарамжалдуулукка жана инклюзивдүүлүккө карай багытта
адам укуктарын глобалдык башкарууну алга илгерилетүүгө позитивдүү салым кошту»,
– деп белгиледи ал. ШКУ региондун мамлекеттерин,
анын ичинде Кытайды жана Борбордук
Азия өлкөлөрүн ар кандай деңгээлдерде, ар
кандай формаларда жана ар
кандай тармактарда эки тараптуу жана
көп тараптуу достук кызматташтыкты жүргүзүүгө алардын ниети жагынан колдойт. Андан соң Чжан Мин Кытай менен Борбордук Азиянын ортосундагы кызматташтыкты ар тараптан өнүктүрүүнү
жана дагы көбүрөөк практикалык натыйжаларды алып келе турган тиешелүү
механизмдерди күтүп жатам, анткени окуялардын өнүгүшүнүн мындай сценарийи
региондун элдерине байкаларлык пайда алып келет жана ШКУнун өнүгүшүнө жаңы
импульс берет деп айтты.
Азиядагы өз ара аракеттенүү жана ишеним чаралары боюнча кеңешменин (АӨИЧК) башкы катчысы Кайрат Сарыбай видео байланыш боюнча сөз сүйлөдү
Кайрат Сарыбайдын айтымы боюнча,
өзү негизделген учурдан тартып АӨИЧК негизинен төмөнкүдөй беш тармакта өз ара аракеттенүү жана ишенимди чыңдоо боюнча чаралар жагынан иш алып барат, атап
айтканда: аскердик саясат, жаңы көйгөйлөр жана коркунучтар, экономика, курчап
турган чөйрө жана адам укуктары. Эгерде адам
укуктары жөнүндө
айтсак, анда бул жерде АӨИЧКга мүчө мамлекеттер демократияны
жана мыйзамдын
үстөмдүгүн алга илгерилетүү, жарандык коомду куруу, Азиянын ар түрдүү цивилизацияларынын, маданияттарынын жана региондорунун ортосундагы диалогго көмөктөшүү, кыз-келиндердин мүмкүнчүлүктөрүн
кеңейтүү, илимди жана билим
берүүнү өнүктүрүү, ошондой
эле АӨИЧКнын
Жаштар комитетинин алкагында кызматташтыкты жүзөгө ашыруу максатында адам укуктарын урматтоого тиешелүү
гуманитардык маселелердин кеңири чөйрөсү боюнча жигердүү өз ара аракеттенип жатат.
«Роза
Отунбаеванын демилгеси» эл аралык коомдук фондунун аткаруучу директору Догдургуль
Кендирбаева сөз сүйлөдү
Форумдун
ачылыш аземине Адам укуктарын өнүктүрүү боюнча Кытай фондунун башкармалыгынын
вице-төрагасы жана башкы катчысы Цзо Фэн модераторлук кылды
Программалык сөз
сүйлөөлөргө КЭРдин чет тилдердеги адабиятты басып чыгаруу жана таратуу иштери боюнча башкармалыгынын
Европага жана Азияга уктуруу борборунун
(«Жэньминь хуабао» басылмасы) директору Цзян Юнган модераторлук кылды.
Баяндамачылар
Форумдун
алкагында адам укуктарын өнүктүрүү боюнча «Кытай
– Борбордук Азия» Жаштар демилгеси жарыя кылынды. Текстти Кытайдан, Казакстандан,
Кыргызстандан, Тажикстандан, Түркмөнстандан жана Өзбекстандан жаштардын алты өкүлү окуп берди.
Форумдун катышуучулары
Панелдик дискуссиялардын учурунда
Форумда ошондой эле панелдик дискуссиялар өттү. Кытайдан жана Борбордук
Азиядан эксперттер, илимпоздор, ЖМКлардын жетекчилери жана жаштардын өкүлдөрү
«Эксперттердин диалогдорунун» жана «Жаштар диалогдорунун» алкагында «Тилке жана
жол» демилгесин биргелешип ишке
ашыруунун адам укуктарын өнүктүрүүгө жана прогресске таасирин,
ошондой эле «Тилкени жана жолду» курууда жаштардын жоопкерчилигин талкуулады.
Форумда
Адам укуктарын өнүктүрүү боюнча «Кытай
– Борбордук Азия» форуму «Тилке жана жол» демилгесине 10 жыл болгон мааракелик жылда
өткөрүлүп жатат жана тематикалык жактан адам укуктарына арналган Борбордук
Азия менен алмашуулар
боюнча биринчи иш-чара болуп саналат. «Тилке жана жол» демилгеси, ошондой эле адам
укуктары жагынан Кытайдын концепциялары, методдору жана жетишкендиктери жөнүндө Борбордук
Азиянын
тургундарынын маалымдар болушун арттыруу форумду өткөрүүнүн максаты болуп
калды. Уюштуруучулар иш-чара Кытайдын жана Борбордук Азиянын
элдеринин үмүт-тилектерин жакындатууга мүмкүндүк берет деп үмүттөнөт.